Былтыр күзгө жуук мезгил болчу.
— Алдагыны алып койгонуңуз жакшы го.
— Ыя? — жактырбаган тейде мени суроолуу карады кара күрмөчөн жигит.
— Таштаган кабыкты тээтиги жерге салып коюңуз, — дедим кайталап.
— Сизге эмне, кете бериңиз да, — деп күңк этти. Эңкейейин деген түрү жок.
— Алып коюңуз! — дедим.
"Кириешки" деген жазуу бар, айрылган кызгылтым жалтырак кагаз жерде жатты. Мен да тырышып туруп алдым. Тигил жигит ылаалап же аны алып койбойт. Кыязы ошол жерде бирөөнү күтүп жаткан окшойт.
— Алып коюңуз деп жатам! — деп өктөм чыгып кетти үнүм капыстан. Өткөн-кеткендер бурулуп карап калды.
Киев көчөсү. "Военторг" аялдамасы кол сунса жеткидей жерде. Басып баргандан эриндиби, билбейм. Менин да "оорум кармап" калды. Бир топ сөз айтып, сайрадым. Кызаңдап урушуп кете жаздадым.
Муну менен эмне айткым келди? Жакындан бери баарыбыз "көчөдө жүрүп түкүрсө, 5500 сом айып салат экен" деген кабарга кызыл чеке болуп жатабыз.
Колумнистиканын алдында кесиптешим Жыргалбек Касаболотовдун болбогон нерселерди жазганга кеткен кайран өмүр деген тейде жазган постун эстедим… Эми аны түшүнгөн түшүнөөр…
Башталды! "Түкүргөндөргө 5500 сом айып салынат!" деген кабардан соң аны билгенибиз, билбегенибиз, түшүнгөнүбүз, түшүнбөгөнүбүз деле талкуулап, билерманбыз. Социалдык тармактын күнү тууду. Колубуздан келгенибиз ар кыл видео менен аудиороликтерди жасап мыскылдасак, артыбыз пост жазып сындаганга үлгүрдүк.
Кимди сындап жатабыз, кимди мыскылдап жатабыз? Өзүбүздү эмеспи…
Айып салганга жеткирбей эле түкүрбөй койгонго, өзүбүздү өзүбүз тарбиялаганга болбойт беле. Шаар аралап бассаң, жогорку окуу жайлардын алдына келсең, аялдамада турсаң, көчөдө бара жатып, жагымсыз көрүнүшкө күбө болуп, "баары эле буура болуп кеткенби" деген ой келет. Кылкылдап автоунаа каз катар тизилген жолдо бара жатсаң, алдыңдагы киши токтото калып, кабинасын ачып, эңкейе "шалп" эттирип, насвайын түкүрөт!?..
Моюнга алалы, түкүрүнүү — биздин эң жаман, уяла турган сапаттарыбыздын бири. Түкүрүк аркылуу оору жуга тургандыгын, илдетке кабылуу коркунучу бардыгын билип туруп жасайбыз. Өзүбүз эмес, башкалардын жоопкерчилигин карабайбыз, ээ бурадар, дегиң келет.
Албетте, чет өлкөгө барсак, түкүрбөйбүз, кымбат отелдерге кирсек, түкүрбөйбүз. А эмнеге өзүбүздүн шаарыбызга чоочундай мамиле жасап, башкалардай кымбат деп карабайбыз. Бишкек, шаар, көчө, кыргыз коому — сиздики жана меники. Бөтөн эмес, өз үйүбүз, өз калаабыз, өз коомубуз.
Түкүрбө дегендерди түктүйө карайбыз.
Акылдуусунбачы, андай болсо бийлик шарт түзсүн, таштанды челек койсун дегендер четтен табылар. Албетте, бул жактан да аксап жатышыбыз мүмкүн. Анткени менен тазалыкты сактайм деген киши челексиз эле ченемсиз маданияттуу боло алат.
Өз түкүрүгүңүздү өзүңүз тазалайт белеңиз?
Тилекке каршы, айып пул салуу боюнча айтылганы менен анын ишке ашыруу механизми так эмес. Азырынча чийки. Бул тиешелүү тараптын кемчилиги. Түкүргөн киши кантип, кандай жагдайда, канча мезгилден кийин ошол 5500 сом айыпка жыгыларын ташка тамга баскандай айтып бериши керек эле…
10 мүнөттө бир киши көзгө илинбей…
Шилекейин жөндөй албагандар үчүн атайын айып пул салынары туурасындагы маалымат желдей тараган соң түкүрүнгөндөрдүн саны азайды.
Хайп темадан пайдаланып калам дегендерден же болбосо капыстан кайырмакка илинген милиционерлерден башкасын албаганда, эл кадимкидей тартипке келе баштап, жок дегенде тартынып, саксактап калганын көрүүгө болот.
Сөзсүз эле айыпка жыгып, күч колдонуп, кайтарып, карап туруу керек экен, демек бизге ошол жарашат.
5500 сомго чычалагандын ордуна өзүбүздү да, өзгөлөрдү да тартипке салганга аракет кылбайлыбы, кандай дейсиз, мекендеш?
