Азыркы Кыргызстандын түптөөчүлөрүнүн бири болгон Абдыкадыр Орозбеков өз мезгилиндеги кыргыздын алдыңкы инсандары болгон бир катар санаалаштары менен бирге "эл душманы" жалаасы жабылып атылган кезинда 49 жашта эле. Sputnik Кыргызстан агенттиги мындан туура 81 жыл мурда өлтүрүлгөн улуу инсан тууралуу кызыктуу фактыларды сунуштайт.
Жаңы замандын орноосуна чоң салым кошкон. 1916–1917-жылдары Орто Азиядагы бир нече аймактарда орус падышалыгы жүргүзгөн саясатка каршы көтөрүлүштөр чыга баштайт. Бул кездери Маргалаңда наабайканада иштеген Абдыкадыр Орозбеков карапайым жумушчулардын иш таштоосун уюштуруп, өзү да алдыңкы катарда жүрөт. Мындан улам камакка алынып, бирок элдин колдоосунан улам тез эле бошонуп чыккандыгы да бар. 1918-жылы большевиктер партиясына мүчө болуп, Кызыл Армиянын катарына кошулат. Орус падышалыгы кулап, Совет бийлиги орноп баштаган учурда басмачыларга каршы күрөштөргө жигердүү катышып, жаңы замандын келүүсү үчүн болгон аракетин жумшайт. Бул учурда катардагы жоокерден куралдуу топтун командирлигине чейин көтөрүлөт.
Алгачкы ажо. Абдыкадыр Орозбеков 1920-жылдан баштап жаңы курулган өлкөнүн коомдук жана саясий турмушуна баш-оту менен кирише баштаган. Үч жылга жакын убакыт айылдык жана райондук революциячыл комитеттерди жетектеген. Андан соң Ош аймактык эмгекчилер советинин жер бөлүмүнүн башчысы катары кызмат өтөйт. Саясаттагы ийгилиги жогорулап, 1925-жылы Кара Кыргыз автоном облусунун уюштуруу курултайында депутаттар аны облустун төрагалыгына шайлашат. Жетиштүү билими жок инсандын мындай кызматка келүүсү көпчүлүктү таң калтырса да, чындыгында эл арасынан чыккан, көп жыл кара жумуш менен алектенген эмгекчил инсан Советтик бийликтин идеологиясына туура келген жетекчи эле. Ошентип Абдыкадыр Орозбеков бүгүнкү Кыргызстандын биринчи президентине айланган. Бир жылдан соң Кыргыз АССР Борбордук Аткаруу Комитетинин төрагасы болуп шайланат. Бул жылдары өлкөнүн конституциясын иштеп чыгууга, чек арасын белгилөөгө чоң салым кошот. Орозбековдун өкүмү менен Жусуп Абдрахманов Эл комиссарлар Кеңешинин төрагалыгына, Касым Тыныстанов Эл агартуу министрлигине, Төрөкул Айтматов Жалал-Абадга аким болуп дайындалган.
Өлкөнү өнүктүргөн. Татыктуу билим ала албаган Абдыкадыр Орозбековдун эң негизги максаттарынын бири карапайым калктын сабатсыздыгын жоюу болгон. Мындан улам 1930-1931-жылдары жалпы журтту агартуу максатында кыргыз алфавитин негиздөө боюнча борбордук комиссияны жетектеп, бул жаатта ийгиликтүү иштерди жүргүзгөн. 1936-жылы Кыргыз ССР Борбордук Аткаруу Комитетинин төрагасы болуп депутаттар тарабынан шайланган. Ошентип Абдыкадыр Орозбеков 1925-жылдан 1937-жылдын октябрь айына чейин Кыргызстандын мамлекет башчысы болуп кызмат өтөгөн. Бул 12 жыл ичинде Кыргызстан экономикалык, коомдук жана маданий жактан алгылыктуу өнүккөн мезгил эле. Анын жетекчилиги астына кыргыз жана орус драма театралары, бир катар жогорку окуу жайлар, мамлекеттик филармония курулган. Ал камалуусуна жарым жыл калган кезде Бүткүл кыргыздардын V съездинде жасаган баяндамасында "1924-1937-жылдардын аралыгында ондогон өнөр жай ишканалары курулуп, өндүрүш 7, дандын түшүмү 4, пахтаныкы 7 эсеге көбөйдү. Калктын сабаттуулугу 68 пайызга чыкты. Кыйын кырдаалдарга карабай жүздөгөн жолдор салынып, унаалардын саны миңден ашты", — деп билдирген.
"Эл душманынын" үй-бүлөсү. Абдыкадыр Орозбеков "эл душманы" аталып өлтүрүлгөндө анын артында жубайы Адалат, эки уулу жана бир кызы жетим калган. Алар да башка репрессия курмандыктарынын үй-бүлөлөрү сыяктуу адилетсиз куугунтукка кабылышкан. Атургай аты-жөнүн өзгөртүп жер которуп, бекинип жашоого аргасыз болушкан. Саясатчынын айылдагы туугандары да "чыккынчынын жакындары" деген жалаадан арыла алышкан эмес. Эл башчынын урпактары ал качан гана акталган кезде Фрунзеге көчүп келип, элге аралашып жашап башташкан.
