Эстебес Турсуналиев 1931-жылы 5-майда Талас облусунун Манас районуна караштуу Кара-Арча айылында туулган. Атасы Турсуналы мыкты комузчу, апасы Арпаян укмуш кошокчу болгон. Бул киши тогуз жашынан комуз черте баштаган экен. Атасы да мыкты комузчу болгондуктан айылдагы комузду жакшы чапкан кишиге айтып, уулуна атайын комуз чаптырып берет.
Апасы көп бала төрөсө да, балдары токтобой жүрүп, акыры бир уул, бир кыздуу гана болушкан экен. Ошондон улам Эстебес Турсуналиевдин жалгыз бир тууганы, эжеси гана болгон.
Акындын бала чагы согуштан кийинки кыйын заманга туш келет.
"Апасы кырманда иштеп, Эстекем кенедейинен атка минип мала тартыптыр. Бир жолу Алымкул Үсөнбаев айылга барып калып, Эстекемди ырдатып көрүп жактырат. Ошентип 14 жашында филармонияга алып келген экен. Ошол убакта филармонияда Осмонкул Бөлөбалаев, Шекербек Шеркулов, Ысмайыл Борончиев, Токтоналы Шабданбаев, Абды Байсабаев өңдүү залкарлар иштеп турат. Алымкул аксакал Эстебести алардын алдында ырдатат. Осмонкул Бөлөбалаев ырын угуп эле "ой Алыке, бул балаңды мага бер" деп сурап, шакирт кылып алат. Алымкул Үсөнбаев ал кезде депутат болуп, командировкага да көп чыкчу эмес да. Осокем ырдап жатканда Эстекем көрүүчүлөрдүн алдыңкы сабына отуруп алчу экен", — деп эскерет жубайы Райкүл Деркембаева.
Убагында залкарларга шакирт болгон Эстебес Турсуналиев кичи мекени Таластан төкмө акын Амантай Кутманалиевди жана ырчы Малик Аликеевди борборго алып келген. Бала кезинде филармонияга келген таланттар учурда КРдин эмгек сиңирген артисти болууга жетишти.
Ага "Кыргыз мамлекеттик консерваториясынын фольклор бөлүмүнүн профессору" деген наам ыйгарылган.
"Ардак белгиси" ордени, "1941-1945-жылдардагы Улуу Ата Мекендик согуштагы каарман эмгеги үчүн", В.И.Лениндин туулган күнүнүн 100 жылдыгынын урматына "Каарман эмгеги үчүн" медалы, Кыргыз ССРинин Жогорку Советинин Ардак грамоталары менен сыйланган.
Жубайы Райкүл Деркембаева экөө алты уул, эки кызды тарбиялаган. Балдары да чыгармачылыкка жакын.
Төкмө акын 2005-жылы 11-октябрда кан басым оорусунан 74 жаш курагында дүйнө салган.
